Nawojka – legendarna Polka z XV wieku, uznawana za pierwszą kobietę studiującą na Akademii Krakowskiej – miała przebrać się za chłopca, aby w czasach zakazów zdobywać wiedzę. Jej opowieść, przekazywana z pokolenia na pokolenie, inspiruje do odwagi w poszukiwaniu prawdy, cierpliwości w nauce i wierności sumieniu. Choć to postać niekanonizowana i owiana podaniem, pozostaje mocnym symbolem: mądrość i wiara wzajemnie się dopełniają.
Kim była Nawojka? Zarys biografii legendy
Według tradycji ludowej Nawojka pochodziła z Mazowsza (często wskazuje się Dobrzyków) i od wczesnych lat wyróżniała się zamiłowaniem do nauki. Ponieważ kobietom nie wolno było wówczas studiować, miała przybyć do Krakowa jako „uczeń”, by słuchać wykładów i rozwijać talent. Kiedy prawda wyszła na jaw, zamiast surowej kary spotkała ją życzliwość i uznanie dla zapału do wiedzy. W części przekazów po studiach miała wstąpić do klasztoru, łącząc kontemplację z nauką.
Kraków XV wieku: nauka, wiara i reguły epoki
Akademia Krakowska (dzisiejszy Uniwersytet Jagielloński) należała wówczas do czołowych ośrodków naukowych Europy Środkowej. Reguły społeczne i uniwersyteckie nie przewidywały obecności kobiet w salach wykładowych. Opowieść o Nawojce nie tyle neguje te realia, ile pokazuje, jak pragnienie prawdy potrafi wzbudzić wrażliwość i przemianę serc, a z czasem także instytucji.
Dlaczego jej historia wciąż porusza?
- Odwaga sumienia: wybór drogi zgodnej z głosem rozumu i wiary mimo społecznych barier.
- Godność kobiety: przypomnienie, że talenty i powołanie nie mają płci – są darem Boga.
- Jedność wiary i rozumu: wzór dla tych, którzy chcą łączyć modlitwę, naukę i służbę.
Dla parafii w Peterborough: jak czytać Nawojkę dzisiaj
W wielokulturowej wspólnocie naszej parafii legenda o Nawojce zachęca, by tworzyć miejsca gościnne dla poszukujących: od dzieci w szkołach po dorosłych w kursach i wspólnotach. To mobilizacja do troski o edukację, o rozwój talentów i o towarzyszenie młodym w rozeznawaniu powołania. Mądrość buduje – rodzinę, parafię, społeczeństwo – a jej początkiem jest pokorna modlitwa.
Dziedzictwo i pamięć
Choć uczona tradycja określa Nawojkę jako postać legendarną, jej imię pojawia się w kulturze, edukacji i sztuce jako znak przełamywania barier. To opowieść, która w chrześcijańskiej perspektywie przypomina, że każdy autentyczny głód prawdy prowadzi ostatecznie do Boga – Źródła Mądrości.
Modlitwa o mądrość i odwagę (za wstawiennictwem Nawojki – bohaterki polskiej tradycji)
Boże, Źródło wszelkiej mądrości, naucz nas miłować prawdę i wytrwale jej szukać. Umocnij serca młodych, aby z odwagą rozwijali talenty i z wiarą kroczyli drogą powołania. Daj nam wspólnotę, która wspiera naukę, formację i dobro – bez uprzedzeń i lęku. Niech rozum i wiara prowadzą nas do Ciebie, a zdobyta wiedza służy bliźnim. Amen.Status w tradycji: postać legendarna, niekanonizowana • Patronat (zwyczajowy): odwaga w nauce, godność kobiet, jedność wiary i rozumu • Atrybut (symboliczny): księga, pióro, czapka studencka.
