Jeśli kiedykolwiek zwróciliście uwagę na chrześcijańską sztukę, witraże lub ikonografię, zauważyliście zapewne cztery charakterystyczne postacie: lwa, wołu, orła i człowieka lub anioła. To nie przypadkowe zwierzęta czy postacie — to tradycyjne symbole czterech autorów Ewangelii: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana.
Korzenie tych symboli sięgają proroka Ezechiela, który opisał wizję czterech żywych stworzeń wokół tronu Boga, każde z inną twarzą: człowieka, lwa, wołu i orła. Te istoty pojawiają się ponownie w Nowym Testamencie w Księdze Apokalipsy św. Jana, w rozdziale 4.
Wczesni chrześcijańscy myśliciele uznali te stworzenia za prorocze symbole czterech Ewangelistów, autorów Ewangelii. Wielki Ojciec Kościoła, św. Hieronim (IV w.), powiązał te symbole z autorami Ewangelii, co później potwierdził św. Grzegorz Wielki.
Dopasowanie symboli do Ewangelistów
-
Mateusz: Człowiek lub Anioł
Ewangelia Mateusza zaczyna się rodowodem Jezusa, podkreślając Jego ludzką naturę. Dlatego Mateusz jest symbolizowany przez skrzydlatego człowieka lub anioła, co podkreśla człowieczeństwo i wcielenie Chrystusa. -
Marek: Lew
Ewangelia Marka zaczyna się od potężnego, ryczącego głosu: Jana Chrzciciela wołającego na pustyni. Ten obraz łączy się z lwem, symbolem odwagi, królewskości i zmartwychwstania. Lew to „król zwierząt”, co odpowiada dynamicznemu ukazaniu Chrystusa jako Mesjasza. -
Łukasz: Wół lub Cielę
Woł, zwierzę ofiarne, symbolizuje Łukasza. Jego Ewangelia zaczyna się od opisu Zachariasza, kapłana składającego ofiarę, gdy anioł Gabriel zapowiada narodziny Jana Chrzciciela. Symbol ten podkreśla tematy ofiary, służby i kapłaństwa obecne w Ewangelii Łukasza. -
Jan: Orzeł
Ewangelia Jana „wznosi się” ponad ziemskie wydarzenia, koncentrując się na boskości Chrystusa. Orzeł, znany ze swojego wysokiego lotu i ostrego wzroku, symbolizuje teologiczny wymiar Jana, który zaczyna się od słów: „Na początku było Słowo…”
Znaczenie symboli
Symbole te pomagają szybko rozpoznać Ewangelistów w sztuce i ikonografii. Artyści często przedstawiają ich obok lub połączonych z ich symbolami, a czasem symbole te zastępują ich same.
Poza funkcją identyfikacyjną, symbole te odzwierciedlają wyjątkowy charakter i przesłanie każdej Ewangelii, pogłębiając nasze zrozumienie różnych obrazów Chrystusa.
