Pytania o to, co znaczy być mężem i ojcem, nigdy nie były bardziej aktualne ani bardziej kontrowersyjne w świecie chrześcijańskim niż dziś. W centrum tych debat stoi często niezrozumiane pojęcie przywództwa mężczyzny i duchowego kierownictwa. Czy chodzi o kontrolę, uprzywilejowanie, władzę? A może Pismo Święte rysuje dużo głębszą, chrystusową wizję – powołanie do służby, błogosławienia i oddawania życia za rodzinę?
W tym artykule szukamy odpowiedzi w Piśmie, doktrynie, życiu codziennym i duszpasterskim doświadczeniu. Zastanowimy się, jak mężczyźni mają naśladować Chrystusa jako mężowie i ojcowie oraz jakie jest miejsce łaski dla tych, którzy czują się niegodni lub zranieni.
Fundament biblijny
Nowy Testament najpełniej wyraża temat przywództwa mężczyzny w Liście do Efezjan 5:22–33 i Liście do Kolosan 3:19–21. Paweł pisze: „Mężowie, miłujcie żony swoje, jak i Chrystus umiłował Kościół i wydał za niego samego siebie” (Ef 5,25). Tu przywództwo to nie dominacja, lecz ofiarność. Autorytet męża ma kształt krzyża – wzorowany na Chrystusie, który oddał życie za ukochanych (Desiring God, Scott LaPierre).
List do Kolosan 3:19–21 rozwija tę myśl: „Mężowie, miłujcie żony swoje i nie bądźcie dla nich przykrymi. Dzieci, bądźcie posłuszne rodzicom we wszystkim... Ojcowie, nie rozdrażniajcie dzieci waszych, aby nie upadały na duchu.” Przywództwo mężczyzny nigdy nie usprawiedliwia surowości ani przemocy. Chodzi o łagodność, cierpliwość i konsekwentną miłość.
Te fragmenty nawiązują do wizji Starego Testamentu. W Księdze Rodzaju 18:19 Bóg mówi o Abrahamie: „Znam go, bo poleci synom swoim i domowi swemu po sobie, aby strzegli drogi Pana.” Sprawiedliwy człowiek „postępuje w prawości swojej, błogosławione są po nim dzieci jego” (Prz 20,7). Ojcostwo ziemskie odzwierciedla wzór Ojca niebieskiego (Hbr 12,9–10), a celem jest wychowanie dzieci w wierze i sprawiedliwości, by przekazać błogosławieństwo kolejnym pokoleniom.
Wyjaśnienie doktrynalne
Z tych fragmentów rodzi się doktryna przywództwa mężczyzny jako urzędu zakorzenionego w stworzeniu, odkupionego przez Chrystusa i umocnionego przez Ducha Świętego. Nie chodzi tu o wyższość – jak czytamy w 1 Kor 11,3: „Głową każdego mężczyzny jest Chrystus, głową kobiety – mężczyzna, a głową Chrystusa – Bóg” (Catholic.com). Chrystus będąc równy Ojcu, poddaje się dla dobra zbawienia – podobnie mąż służy rodzinie pod panowaniem Chrystusa.
To przywództwo najlepiej rozumieć jako kapłaństwo i prorocką odpowiedzialność: mąż pośredniczy Bożą miłość, modli się za rodzinę i z rodziną oraz daje przykład życia w wierze (Focus on the Family). Powołany jest do ofiarnej troski, ochrony i nauczania – przygotowując dzieci, by znały, kochały i słuchały Chrystusa.
Biblijny model wyraźnie różni się zarówno od kulturowego patriarchatu, jak i współczesnego egalitaryzmu. Wielu dziś myli przywództwo z przywilejem dominacji, lecz Pismo Święte wyraźnie to potępia. Prawdziwe przywództwo objawia się w pokorze, samozaparciu i nieustannym zaangażowaniu w dobro drugiego (CBMW).
Charles Spurgeon podsumował to tak: „Niech mąż stara się pozyskać żonę, nie zmuszać jej; niech prowadzi ją łagodnie, pamiętając, że kto kocha żonę swoją, siebie samego miłuje.” Przywództwo spełnia się nie w samorealizacji, lecz w miłości, która się poświęca.
Ilustracja praktyczna
Spójrzmy na historię Marcina. Na pierwszy rzut oka Marcin osiągnął sukces: własny biznes, dom, rodzina. Ale nocami, patrząc na nieopłacone rachunki i przypominając sobie opuszczone urodziny dzieci, czuł, że czegoś brakuje. Żona, Sara, była zamknięta; dzieci, Ewa i Jakub, prawie z nim nie rozmawiały.
Wszystko zmieniło się po rekolekcjach dla mężczyzn, gdzie rozważano List do Efezjan 5. Poruszony, Marcin zaczął od małych kroków: wspólna modlitwa raz w tygodniu, szczere przeprosiny, gdy zawiódł, regularny czas z każdym dzieckiem. Początki były trudne – opór, sceptycyzm, nawet sprzeciw. Z czasem, gdy Marcin wytrwale okazywał pokorę i szczerość, atmosfera się zmieniała. Jakub zaczął zadawać pytania o wiarę. Ewa stała się bardziej otwarta i wdzięczna. Sara, wzruszona przemianą męża, zaczęła sama inicjować rozmowy o duchowości.
Historia Marcina pokazuje, że duchowe przywództwo to nie natychmiastowe efekty, lecz wierna obecność, wytrwałość i gotowość do nawracania się i zaczynania od nowa. Autorytet zdobywa się nie żądaniem szacunku, lecz stałą obecnością, słuchaniem i miłością.
Wskazówki duszpasterskie
Wielu mężczyzn zmaga się z oczekiwaniami – zarówno kultury, jak i Kościoła. Jedni wycofują się, inni próbują dominować. Ewangelia wskazuje lepszą drogę.
Duszpasterze zalecają kilka praktycznych ćwiczeń:
- Odpoczynek szabatowy: Regularny czas bez rozpraszaczy, w pełni dla rodziny.
- Rodzinne przymierza: Regularne odnawianie zobowiązań dotyczących wiary, mediów, gościnności.
- Czas jeden na jeden: Regularne „randki” z każdym dzieckiem, pytania o serce i trudności.
- Mentoring: Szukanie rady u starszych ojców, wspieranie młodszych (The Gospel Coalition).
Najważniejsze: łaska jest dla upadłych. Zmartwychwstanie oznacza, że nawet najbardziej zniszczone relacje mogą zostać uzdrowione. Zacznij od małego kroku – zapytaj bliskich o Bożą dobroć, słuchaj bez oceniania, ciesz się każdym postępem, choćby najmniejszym.
Jeden z duszpasterzy powiedział: „Jaki ojciec, taka rodzina. Rola mężczyzny w rodzinie jest tak ważna, że Bóg obdarzył nas swoim własnym tytułem – Ojciec” (Facebook).
Dzisiejsze debaty
Kościół jest dziś podzielony w kwestii ról płciowych. Jedni głoszą pełną równość, inni odrębność ról. Najlepsze biblijne opracowania podkreślają, że choć kobieta i mężczyzna mają tę samą godność, nie są wymienni w każdej funkcji (The Gospel Coalition).
Zdrowe przywództwo to nie władza, lecz służba, gotowość do nawrócenia i przebaczenia. To odzwierciedlanie Chrystusa, który „nie przyszedł, aby Mu służono, lecz aby służyć” (Mk 10,45).
Zakończenie: Święci w procesie
Powołanie męża i ojca nie jest nagrodą dla silnych, lecz wezwaniem dla słabych – tych, którzy codziennie potrzebują łaski. W Chrystusie nawet porażki mogą stać się początkiem świętości, a domy miejscem, gdzie wiara jest nie tylko nauczana, ale przeżywana.
Do wszystkich mężów i ojców: prowadźcie nie siłą, lecz przykładem. Kochajcie jak Chrystus. I ufajcie, że gdy będziecie postępować w prawości, „dzieci wasze, a nawet dzieci waszych dzieci, będą błogosławione po was”.
